Het concept adaptief onderwijs is iets waar ik mij volledig in kan vinden. Ik ben er bijvoorbeeld van overtuigd dat het leerproces - de ontwikkeling van een kind - pas goed kan verlopen wanneer er rekening wordt gehouden met de drie basisbehoeften: relatie, competentie en autonomie. Hierdoor voelt de leerling zich veilig en vertrouwd en dat is een voorwaarde om in het leerproces te kunnen komen. De kwaliteit van dat leerproces hangt af van de mate waarin het kind betrokken en zelfstandig is. Een gemotiveerde leerling die plezier heeft in leren en het naar school gaan leert beter dan een leerling die school helemaal niet leuk vindt. Dat kan bijvoorbeeld komen doordat de leerstof te moeilijk of te makkelijk is voor de leerling. Wanneer de leerkracht de onderwijsbehoeften van de leerlingen goed in kaart heeft en hiernaar kan handelen kan dit voorkomen worden. Dit is dan ook eigenlijk wat adaptief onderwijs inhoudt: er wordt ingespeeld op de verschillen tussen leerlingen. 

'Met passend onderwijs wordt bedoeld dat de school in staat is om zoveel mogelijk leerlingen onderwijs en ondersteuning aan te bieden, passend bij hun mogelijkheden', (Alkema & Tjerkstra, 2011). 

Je zou kunnen zeggen dat passend onderwijs, adaptief onderwijs is met een extra toevoeging: het gaat niet alleen maar over de klassensituatie, maar ook over zorg binnen de groep. Leerlingen krijgen interne begeleiding en er wordt samengewerkt met andere scholen en expertisecentra. Het positieve hieraan vind ik dat alle leerlingen zich optimaal kunnen ontwikkelen op school. Bijvoorbeeld Milou zou zich ontzettend vervelen bij een standaard onderwijsaanbod. Ten aanzien van haar persoonlijke onderwijsbehoeften heeft zij verrijking nodig om zich optimaal te kunnen ontwikkelen. Vroeger was er vooral aandacht voor kinderen met een ontwikkelingsachterstand. Het passend onderwijs zorgt ervoor dat Milou beter in de gaten gehouden wordt en mogelijk in de toekomst ook extra zorg krijgt als ze (hoog)begaafd blijkt te zijn. Een nadeel van het passend onderwijs vind ik de werkdruk die het met zich meebrengt voor leerkrachten. Je besteedt tijdens lessen soms veel aandacht aan leerlingen die extra zorg nodig hebben, waardoor andere kinderen minder aandacht ontvangen. Daarnaast ben je na school langer bezig met voorbereiden van deze extra aandacht, het verslagleggen hiervan en het delen van deze informatie met zorggevenden. Het geeft soms het gevoel niet genoeg tijd te hebben en soms zelfs tekort te doen aan de groep. 

Passend onderwijs vraagt erom dat kinderen zich welkom en veilig voelen op school. Kinderen komen heel verschillend binnen op de basisschool en door het inzetten op het proces van de SEO, op basis van de onderwijsbehoeften van het kind, kan dit worden gewaarborgd. In dit proces worden de klas, de school, de thuissituatie (en de wijk) meegenomen bij de ontwikkeling van sociaal-emotionele competenties. Het feit dat kinderen anders binnenkomen op de basisschool, heeft ten eerste te maken met het milieu waaruit ze komen. De eerste ontwikkeling van kinderen vindt thuis plaats en iedere thuissituatie van een kind is anders. Ouders hebben dus erg veel invloed op hoe kinderen zich de eerste jaren ontwikkelen. Daarnaast blijven de ouders gedurende de hele schoolse periode betrokken bij de ontwikkeling van hun kind. Ik vind het daarom erg belangrijk om goed contact te hebben met ouders en ons samen in te zetten voor een zo goed mogelijke ontwikkeling van hun kind. 

Preventief handelen vind ik erg belangrijk binnen de groep. 'Voorkomen is beter dan genezen,' benoemt Alkema (2011), 'liever een preventieve dan een curatieve benadering'. Om preventief te kunnen handelen moet je als leerkracht kennis hebben van mogelijke problemen die kunnen optreden bij leerlingen, goed kunnen observeren en signaleren en adequaat kunnen handelen. Bijvoorbeeld bij Milou had ik preventief kunnen handelen door mij beter in te lezen op begaafdheid. Ik had haar mogelijke ontwikkelingsvoorsprong wel gesignaleerd, maar heb hier niet voldoende naar gehandeld.

Wanneer je als leerkracht beschikt over die competenties en preventief handelen toepast binnen de groep zal dit voordelig werken op veel gebieden. Hierdoor zal je leerlingen minder vaak aan moeten spreken op bijvoorbeeld probleemgedrag wat bevordelijk is voor de leerling-leerkracht relatie. Tevens zorgt dit voor een goede groepssfeer en kunnen kinderen sneller in het leerproces komen. 

Vier kritische vragen